Κόλλυβα ή σπερνά

Μπορεί να σας φανεί περίεργο που φτιάχνουμε σήμερα κόλλυβα, αλλά και αυτά είναι απαραίτητα στην ζωή μας. Τα κόλλυβα είναι ένα γλύκισμα το οποίο προσφέρεται στην μνήμη των νεκρών. Η λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη κόλλυβος, που ήταν κόκκος δημητριακών καρπών (και με την έννοια αυτή πέρασε στα κόλλυβα). Κόλλυβος ήταν και το πολύ μικρό νόμισμα. 

Τα κόλλυβα προσφέρονται στους παρευρισκόμενους σε μνημόσυνα στην εκκλησία. Επίσης, παρασκευάζονται και τα ψυχοσάββατα, όπως είναι τα Σάββατα πριν τις Κυριακές της αποκριάς, της Α΄ των Νηστειών της Μεγάλης Σαρακοστής και πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής, όπως είναι αύριο Σάββατο. Σε μερικά μέρη της Ελλάδας τα φτιάχνουν τις Παρασκευές πριν τα ψυχοσάββατα. 

Η κάθε νοικοκυρά φτιάχνει τα δικά της κόλλυβα, πηγαίνει στην εκκλησία μαζί με ένα χαρτί που είναι γραμμένα όλα τα ονόματα των αγαπημένων που έχουν πεθάνει, το λεγόμενο ψυχοχάρτι για να τιμήσει τις ψυχές. 

Το έθιμο προέρχεται από τα παλαιότερα χριστιανικά χρόνια. 

Επίσης εκτός από τα μνημόσυνα, κόλλυβα φτιάχνουμε και για χαρές σε πανηγύρια προς τιμή κάποιου αγίου, με διαφορετικό στολισμό.

Χρόνος μουλιάσματος: 12 ώρες

Χρόνος παρασκευής: 40'

Υλικά:

500 γρ. στάρι 

6 κ.σ. σουσάμι καβουρδισμένο

100 γρ. αμύγδαλα ασπρισμένα και καβουρδισμένα

100 γρ. καρυδόψυχα

50 γρ. μαύρη σταφίδα ή λευκή

2 κ.σ. ψιλοκομμένο μαϊντανό

2 κ.σ. κανέλα 

1 κ.σ. γαρύφαλο

200 γρ. ζάχαρη ψιλή όχι άχνη

1 κ.γ. αλάτι

Εκτέλεση:

Ξεπλένουμε το στάρι καλά με 2-3 νερά, σουρώνουμε και το βράζουμε σε κατσαρόλα με το αλάτι, για 30-40' αναλόγως το στάρι. Κατόπιν το σουρώνουμε σε ένα μπολ, για να κρατήσουμε το ζουμί(παρακάτω θα σας δείξω τί θα το κάνουμε.

Σε ένα καθαρό τραπεζαομάντηλο, απλώνουμε το βρασμένο στάρι για να στεγνώσει, να μην έχει υγρασία.

Από τα καβουρδισμένα αμύγδαλα, κρατάμε περίπου 15 αμύγδαλα, θα τα χρησιμοποιήσουμε στο στόλισμα. Τα υπόλοιπα τα τρίβουμε σε μούλτι να γίνουν περίπου σκόνη, καθώς και τα καρύδια. 

Σε ένα μεγάλο μπολ αδειάζουμε όλα τα υλικά, εκτός από την σταφίδα και την ζάχαρη. Ανακατεύουμε καλά να ενωθούν τα υλικά.

Σε ένα γυάλινο μπολ  αδειάζουμε τα κόλλυβα, αφήνοντας 1-2 δάκτυλα κενό στην επιφάνεια. Με μια λαδόκολλα, πατάμε την επιφάνεια ελαφρά να ισιώσει και πασπαλίζουμε όλη την επιφάνεια με την ζάχαρη. Επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία με την λαδόκολλα, να ισιώσει η ζάχαρη.

 Με την σταφίδα σχηματίζουμε προσεκτικά ένα σταυρό στην επιφάνεια και με τα αμύγδαλα που είχαμε κρατήσει στην άκρη σχηματίζουμε μικρότερους σταυρούς, όπως στην φωτογραφία.

Μπορούμε να κάνουμε ό,τι στόλισμα θέλουμε. Επίσης μπορούμε να προσθέσουμε και ρόδια σπόρους(εγώ δεν είχα και δεν έβαλα).

             

 Όταν τελειώσει αυτή η τελετουργία, πηγαίνουμε στην εκκλησία είτε για μνημόσυνο είτε για μνημόνευση των ψυχών μαζί με το ψυχοχάρτι κάποιο ψυχοσάββατο. Στο τέλος του μνημόσυνου, μοιράζουμε τα κόλλυβα με τους υπόλοιπους, για να συγχωρεθούν οι ψυχές.

Μέσα στο ζουμί που είχαμε κρατήσει το λεγόμενο "σπερνοζούμι" προσθέτουμε λίγα αμύγαδαλα και καρύδια τριμμένα καθώς και λίγα κόλλυβα, λίγη ζάχαρη και 3-4 κ.σ. αλέυρι, ανάλογα το πόσο ζουμί έχουμε( Το δικό μου ζουμί ήταν περίπου 600 γρ). Σε μέτρια φωτιά ζεσταίνουμε το ζουμί και ανακατεύουμε με το σύρμα, μέχρι να αρχίσει να πήζει. Σβήνουμε την φωτιά και αδειάζουμε το μίγμα σε μικρά μπολάκια. Αν θέλουμε προσθέτουμε και λίγη κανέλα από πάνω. Όταν θα έχει πήξει, μπορούμε να απολαύσουμε αυτό το υγιεινό κουρκούτι.

Tip: Πέρα από την συμβολική τους πλευρά, τα κόλλυβα είναι πολύ υγιεινά, δίνουν ενέργεια, πλούσια σε φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και σίδηρο. Μπορούμε να τα φτιάξουμε οποιαδήποτε στιγμή και να τα απολαύσουμε είτε στο πρωινό μας είτε το απόγευμα σαν γλύκισμα.

Συμβουλή: Δεν συνιστώ την άχνη ζάχαρη για να καλύψουμε την επιφάνεια, επειδή θα απορροφήσει τα υγρά και θα πετρώσει, κάτι που δεν θέλουμε. Επίσης, δεν προσθέτουμε ζάχαρη μέσα στα κόλλυβα μαζί με τα υπόλοιπα υλικά, επειδή θα λιώσει και θα βγάλει υγρά.